Hướng dẫn bổ sung sắt cho bà bầu trong suốt thai kỳ

Trong quá trình hình thành hồng cầu và cấu tạo nên enzym hệ miễn dịch, giúp tăng cường sức đề kháng của cơ thể thì sắt đóng một vai trò vô cùng quan trọng. Thiếu sắt có thể dẫn đến tình trạng thiếu máu cũng như mệt mỏi, đặc biệt đối với phụ nữ mang thai, thiếu sắt còn có thể gây ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.

Trong quá trình hình thành hồng cầu và cấu tạo nên enzym hệ miễn dịch, giúp tăng cường sức đề kháng của cơ thể thì sắt đóng một vai trò vô cùng quan trọng. Thiếu sắt có thể dẫn đến tình trạng thiếu máu cũng như mệt mỏi, đặc biệt đối với phụ nữ mang thai, thiếu sắt còn có thể gây ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.

Việc vận chuyển oxy cho cơ thể mẹ và thai nhi sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng nếu thiếu sắt,.

Thông thường một người phụ nữ trong thời kỳ mang thai cần nhiều máu hơn so với bình thường, điều này giúp tăng cường sức khỏe và nhu cầu phát triển của thai nhi.

Bên cạnh đó, sắt cũng có tác dụng làm tăng cảm giác ngon miệng. Đối với những người khi mang bầu mà bị thiếu máu (do thiếu sắt) sẽ có cảm giác chán ăn, khó ngủ, người mệt mỏi vì lượng oxy lên não cũng như các tế bào trong cơ thể là rất ít. Thiếu sắt còn là nguyên nhân gây suy giảm sức đề kháng của mẹ dẫn đến nhiễm trùng. Điều này ít nhiều ảnh hưởng đến trẻ sinh ra sẽ có nguy cơ cao thiếu máu, dẫn đến tình trạng sức khỏe kém.

Đối với bà mẹ thiếu sắt sẽ làm tăng nguy cơ sinh non, nhiễm trùng hậu sản, băng huyết sau sinh, suy nhược cơ thể… Đây cũng là yếu tố dẫn đến sự suy dinh dưỡng bào thai, non tháng, nhẹ cân, ảnh hưởng đến sự phát triển thể lực và trí lực của trẻ sau này.

2. Hàm lượng sắt ĐỦ cho bà bầu ở từng giai đoạn mang bầu là bao nhiêu?

Phụ nữ mang thai cần bổ sung sắt trong toàn bộ thai kỳ do trong mỗi giai đoạn, sắt đều có những vai trò quan trọng khác nhau.

• 3 tháng đầu là giai đoạn vàng trong sự hình thành và phát triển của thai nhi, bất kì khiếm khuyết nào trong quá trình này đều gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe của thai nhi sau này. Trong giai đoạn này thai nhi cần sắt để tạo máu, lúc này người mẹ cần bổ sung 30-60mg sắt nguyên tố mỗi ngày để đáp ứng nhu cầu này.
• Thai nhi tiếp tục phát triển mạnh và hoàn thiện các cơ quan trong 3 tháng giữa. Lúc này thai nhi cần được cung cấp nhiều máu hơn để đáp ứng nhu cầu phát triển đó. Giai đoạn này, mẹ bầu cần tiếp tục duy trì 30 đến 60mg sắt hàng ngày.
• 3 tháng cuối là giai đoạn quan trọng của cả mẹ bầu và thai nhi. Giai đoạn này thai nhi sẽ tăng nhanh chóng về cân nặng cũng như kích thước. Cơ thể người mẹ cũng có nhiều biến đổi để chuẩn bị cho quá trình chuyển dạ. Dù sinh mổ hay sinh thường cơ thể người mẹ cũng mất rất nhiều máu, trung bình từ 1,5- 2 lít. Do đó, việc tích trữ máu trong 3 tháng cuối này là vô cùng quan trọng. Người mẹ nên bổ sung khoảng 50- 60mg sắt nguyên tố mỗi ngày và duy trì đến sau sinh để sức khỏe được hồi phục tốt.

3. Hậu quả khi thiếu sắt thai kỳ

 Đa số các trường hợp thiếu máu xuất phát từ nguyên nhân thiếu sắt. Theo số liệu của tổng điều tra dinh dưỡng năm 2009-2010 cho thấy tại Việt Nam có 36,5% phụ nữ mang thai bị thiếu máu trong đó nguyên nhân do thiếu sắt chiếm 71,8%.

Thiếu máu trong khi mang thai không những gây những ảnh hưởng tới sức khỏe bà mẹ mà còn có thể để lại những hậu quả không thể phục hồi đối với thể chất và tư duy của trẻ.

Đối với phụ nữ mang thai bị thiếu máu sẽ thường xuyên gặp tình trạng mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt. Khi tình trạng thiếu máu nặng có thể bị ngất dẫn đến té ngã. Thiếu máu cũng làm tăng nguy cơ mắc những biến chứng sản khoa nghiêm trọng như sảy thai, sinh non, nhiễm trùng hậu sản hay băng huyết sau sinh. 

Thai nhi có mẹ bị thiếu máu thường có cân nặng và chiều cao thấp hơn bình thường dẫn đến nguy cơ suy dinh dưỡng bào thai. Điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới tầm vóc và trí tuệ của trẻ khi ra đời và kéo dài đến khi trẻ vị thành niên. Bên cạnh đó, những đứa trẻ bị được sinh ra bởi bà mẹ bị thiếu máu cũng có nguy cơ bị thiếu máu và mắc các bệnh về tim mạch cao hơn những trẻ khác.

Như vậy, bổ sung đủ sắt cho phụ nữ mang thai giúp bảo đảm an toàn cho sức khỏe người mẹ và sự phát triển hoàn thiện ở thai nhi.

4. Biểu hiện bà bầu thiếu sắt khi mang thai

 Phụ nữ mang thai khi bị thiếu sắt có thể gặp một số dấu hiệu như:

– Thường xuyên mệt mỏi, kém tập trung.

– Hoa mắt, chóng mặt nhất là khi thay đổi tư thế đột ngột, có thể dẫn đến ngất.

– Da xanh, nhợt nhạt.

– Niêm mạc mắt, miệng, lòng bàn tay kém hồng hào.

– Khả năng chịu lạnh kém.

– Dễ bị nhiễm bệnh.

– Khó thở khi gắng sức, leo cầu thang hay hoạt động mạnh kéo dài.

Những trường hợp này khi làm xét nghiệm công thức máu sẽ thấy nồng độ huyết sắc tố hemoglobin xuống thấp (dưới 110g/L) và dự trữ sắt huyết thanh giảm (ferritin dưới 30 mcg/L).

5. Những lưu ý cho bà bầu khi sử dụng thuốc chứa sắt

Thuốc bổ sung sắt cho bà bầu thường có 2 dạng: sắt vô cơ (Sắt sulfat) và sắt hữu cơ (Sắt fumarate và sắt gluconate). Trong đó sắt hữu cơ là dạng dễ hấp thu hơn và ít gây táo bón hơn so với sắt vô cơ.Trên thị trường hiện nay thuốc sắt được bào chế dưới 2 dạng: sắt nước và viên sắt. Sắt nước có ưu điểm là dễ hấp thu, ít gây táo bón, ít gây nóng nhưng lại khó uống và dễ gây buồn nôn. Viên sắt có ưu điểm là dễ uống, không gây buồn nôn nhưng hấp thu kém hơn sắt nước và gây nóng trong nhiều hơn.Khi bổ sung thêm viên thuốc sắt, mẹ bầu cần chú ý những điều sau:

• Nên uống viên sắt lúc bụng đói và uống kèm với các loại nước giàu vitamin C như nước cam, nước chanh… Uống sắt sau ăn 1-2 giờ để cơ thể được hấp thụ sắt tốt nhất.
• Không dùng thuốc sắt cho bà bầu cùng thời điểm với sữa, thuốc bổ sung canxi hay thực phẩm giàu canxi vì canxi làm cản trở khả năng hấp thụ sắt.
• Khi uống viên bổ sung sắt cần uống nhiều nước và ăn những thực phẩm giàu chất xơ để phòng ngừa táo bón. Đặc biệt chỉ uống thuốc bằng nước đun sôi để nguội, tránh sử dụng trà hay cà phê vì sẽ làm giảm sự hấp thụ sắt.

Trước khi sử dụng thuốc bổ sung sắt nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa. Khi sử dụng thuốc phải tuân thủ theo chỉ định của thầy thuốc tránh bổ sung sắt quá liều lượng có thể gây ra nguy cơ xơ gan, bệnh cơ tim, đái tháo đường